بسم الله الرحمن الرحیم

رسیدیم به آیات انتهایی سوره مریم . در آیات قبل تلاوت شد که خداوند فرمود : آن ها گفتند خدای رحمان فرزندی گرفته واقعاً چیز زشتی بر زبان آوردند و از این کلام نزدیک است آسمان‌ها شکافته شود ، زمین چاک بخورد و کوه‌ها فرو ریخته شود .
أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَدًا ﴿٩١﴾
که برای خدای رحمان فرزندی قائل شدند . خداوند این کلام را آن قدر زشت ، بد و غلط می‌داند که فرموده از این کلام نزدیک بود آسمان‌ها شکافته شوند ، زمین چاک خورد ، کوه‌ها فرو ریخته شود ، چرا ؟ چون برای خدای رحمان فرزندی قائل شدند .
وَ مَا يَنْبَغِي لِلرَّحْمَنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَدًا ﴿٩٢﴾
حال آن که خدای رحمان را نشاید که فرزند گیرد .
شرط خدایی است که خدا هرگز دارای فرزند نخواهد بود ، نه می‌زاید و نه از کسی زاییده می‌شود.
إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا ﴿٩٣﴾
هیچ کسی نیست مگر آن که بنده‌ وار نزد خدای رحمان می‌آید . به کلمه‌ بنده‌ وار خیلی فکر کردم که این کلمه‌ای که این طور در این آیه‌ خداوند فرموده : هیچ‌کس در آسمان و زمین نیست مگر آن که بنده وار نزد خدای رحمان می آید . کلمه‌ بنده‌ وار خیلی برایم مسئله بود ، خیلی به آن فکر کردم . بنده وار یعنی موجودیتی که جزء کوچکی از یک موجودیت بزرگ است برای من این معنی را کرد یعنی هر چه در زمین و آسمان خلق شده و ما می‌توانیم مشاهده کنیم و نمی‌توانیم مشاهده کنیم در روز موعود به گونه‌ای نزد خدای رحمان برمی‌گردند که بنده وارند یعنی جزئی از یک کلّ هستند و هیچ کس در دنیا نمی‌تواند جایگاه و مقام خدایی را در این حد داشته باشد .
لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَ عَدَّهُمْ عَدًّا ﴿٩٤﴾
بی شکّ همه‌ آن ها را برشمرده و کامل شمرده است .
دقیقاً مثل یک پازل تماشا کنید . تکّه‌های بسیار دارد اما تکّه‌هایی که شمرده شده است هر کدام دارای جایگاه خودش است که اگر یکی را شما گم کنید پازلتان ناقص می شود . تمام موجوداتی که خلق شدند وقتی به سوی خدای رحمان بنده وار برمی‌گردند همه‌ این ذرّات صاحب یک جایی هستند که دقیقاً در آن نقطه قرار می‌گیرند .
همه آن ها را برشمرده و کامل شمرده است ، هیچ نقصی در این کار به وجود نخواهد آمد .
وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَرْدًا ﴿٩٥﴾
روز قیامت همه‌ آن ها به نزد او تنها خواهند آمد .
جزء به جزء ، دانه دانه ، هیچ‌کس با شریک ، همسفر و همراهش نخواهد بود در تمامی این عوالم دنیا همه به صورت تک و تنها به سوی خداوند فرا خوانده و کشیده می شوند .
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا ﴿٩٦﴾
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردند به زودی خدای رحمان برای آن ها محبّتی قرار خواهد داد .
بعضی از این مترجمین نوشتند : محبتّی در دل‌ها ؛ باز به این آیه نگاه می‌کردم ، برمی‌گردم به آن روز موعود ، کدام روز ؟ همان روزی که همه‌ موجودات بنده وار برمی‌گردند به سوی خداوند . وقتی که در جایگاه خودشان قرار می‌گیرند خداوند برای آن کسانی که نیکوکار بودند ، ایمان آورده بودند ، کارهای شایسته کردند محبّتی از جانب خودش بر آن‌ها قرار خواهدداد . که این محبّت به بقیّه‌ موجودات هم که در آن جایگاه قرار دارند به آن ها هم داده خواهد شد ، که محبّت این فرد شایسته را در دلشان داشته باشند .
فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْمًا لُدًّا ﴿٩٧﴾
جز این نیست که ما این را به زبان تو آسان ساختیم .
چه چیزی را ؟ این قرآن را یعنی بطن ها و ریزه‌ کاری‌ها و پنهانی‌هایی قرآن دارد که برای همه کس آسان نیست اما با چه صراحتی پروردگار بر پیغمبرش فرستاد و پیامبرش بر ما خواند و اگر با ایمان و اعتقاد به سوی کلام خدا برویم بر ما هم آسان است .
تا پرهیزکاران را بدان مژده دهی ، ستیزه گران را بدان بترسانی . کلام الهی بخش‌های مختلف دارد یک بخشش بشارت به پرهیزگاران هست ، که همه‌ آن‌هایی که پرهیزکارند ، همه‌ آن هایی که ایمان دارند ، راه درست را طی کردند در نزد پروردگارشان روزیِ جداگانه و بسزایی خواهند داشت . آن هایی هم که ستیزه کردند ، عناد ورزیدند و طغیان کردند پاسخش راخواهند شنید . این را خداوند بر گردن پیامبر گذاشته که در دنیا بندگان را با این آیات هشدار و بشارت دهد و تا امروز ادامه داشته است .
وَ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزًا ﴿٩٨﴾
و چه بسیار نسل‌هایی را که پیش از آن‌ها هلاک کردیم .
قبل از نسل مسلمانان و قبل از نسلی که امّت پیامبر خدا آخرین پیامبر هستند نسل های بسیاری از انسان‌ها هلاک شدند به واسطه‌ انتخاب گناه ، به واسطه‌ پیوستن به طغیان ، تمرّد .
آیا کسی از آن ها را می‌یابی یا صدایی از آن‌ها می‌شنوی ؟ هرگز ، آن چه هلاک می‌شود آثاری یا کوچکترین اثری از آثار وجودیش دیده نمی شود ، شنیده هم نمی شود . و چقدر انسان در دنیا برای این که دیده شود ، شنیده شود زحمت به خودش می دهد درحالی که نیازی به این همه زحمت نبود فقط کفایت می‌کرد که در دنیا بنده‌ خدای خویش باشد ؛ والسلام
صحبت از جمع : در رابطه با آیه 93 که فرمودید ؛ این آیه در کنار آیه ای که هفته قبل هم اشاره کردید که کلّ انسان ها از جهنم عبور می کنند و بعد به بهشت می روند اولاً سؤالی که برای من مطرح است اینجا می فرمایند که کلّ آن چه که در زمین و آسمان ها واقع هست بنده وار وارد می شوند . ما می دانیم که غیر از ما انسان ها موجودات دیگری هستند موجوداتی مثل فرشته ها ، اجنّه ، این ها هم بنده وار وارد می شوند ؟
دوم این که بین خود ما انسان ها ، انسان های متقّی و انسان های شقّی وجود دارد آیا این جا منظور این است حتی انسان هایی که شقّی هستند ، اهل معرفت نیستند این ها هم به شکل بنده وارد می شوند ؟ یعنی واقعیت وجودی آن ها برای آن ها روشن شده و دیگر آن جا سرکشی نخواهند کرد ؟
استاد : مطلب اول شما که فرمودید : تمام موجودات ، کلام کلام خدا است به صورت بنده وار وارد می شوند در این شکّی نداریم چون آیه صریح قرآن است اما در آن جا چه طوری یک فرشته بنده وار است ! فرشته ها که همیشه در حال سجده هستند اصلاً شرایط آن ها کاملاً مشخص است . در مورد موجودات غیر انسانی هم باز همین طور خداوند ؛ در مورد جنّی ها می گوید ما متمّردیشان را به جهنّم می اندازیم پس آن ها هم ، هم مؤمن و معتقد دارند و هم غیر مؤمن قطعاً همین طور است ، در مورد انسان ها همه به صورت بنده وار ؛
ما در آیات قبلی این سوره خوانده بودیم که همه را در آستانه جهنّم به صورت دو زانو قرار می دهند ؛ به نظر شما بنده وارتر از این هم می شود ؟ پس بنده وار هستند چه جهنّمی باشند ، چه بهشتی منتهی فرق آن ها با هم این است که آن هایی که بهشتی هستند ، ایمان آوردند جهنّم را به چشم می بینند آزار آن را نمی کشند و از آن جا عبور می کنند اما آن هایی که جهنّمی هستند در جهنّم باقی می مانند حالا این جهنّم که باقی می مانند ، قرار است برگردند به سوی خدا تا این جا را من می دانم درک می کنم .
صحبت از جمع : مطلبی را که داشتم در ارتباط با همان آیاتی بود که خواندید به نوعی به صحبتی هم که کردید شاید ارتباط هم پیدا بکند . شما یک تکّه ای را فرمودید که بحث دو امضاء بود . در بحث بندگی هم دوستان که مطرح کردند : دو نوع بندگی داریم یکی بندگی تشریعی ، یکی بندگی تکوینی ؛ در این آیه هم همین را می گوید می فرماید : همه عالم بنده تکوینی خدا هستند از همه مخلوقات هر چه در آسمان و زمین است هر مخلوقی که می خواهد باشد همه این ها بندگان تکوینی خدا هستند . اما در بندگی تشریعی شیطان بندگی نکرد با این که بنده خدا است در تکوین اما در تشریع بنده خدا نبود . سر بندگی در روز قیامت هم همین است چون در روز قیامت پنهانی دیگر وجود ندارد چیزی مخفی نیست همه چیز چون آشکار است عالم و آدم همه دیگر در آن جا عجز و ناتوانی خودشان را نشان می دهند که بندگان خالص خدا باید بشوند ، چه بخواهند ، چه نخواهند . همان طور که فرمودید در آن جا کاملاً همه چیز هویدا است . دو امضاء ما هم همین است چه بسا که خدای متعال به ما دارد توفیق این را می دهد که بندگان خوبی باشیم و این بندگی را ان شاءالله بتوانیم ادامه بدهیم .

• بعدی >