تعمقی در سوره کهف بخش دوازدهم

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ وُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَ يَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَ لَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَ وَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَ لَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا ﴿٤٩﴾
و کارنامه ها را در میان گذارم ، در چه روزی ؟ در آن روزی که در آیه 48 خداوند توضیح فرمودند : که همه در یک صف به پیشگاه پروردگار عرضه می شود و به آن ها گفته می شود که نزد ما آمدید ، همان طور که اول بار شما را آفریدیم . اول بار که انسان آفریده می شود خیلی زیباست تنها افریده می شود ، روزی هم که می رود تنها از دنیا می رود . این از آن نکاتی است که به انسان یاددآور می شود در دنیا به هیچ کسی نباید دل بست و پایبندی به هیچ کسی را نباید بطور اخص حفظ کرد چرا که تنها آمدیم و تنها هم باید راهی دیار دیگری شویم، این را از خاطر نبرید حرص و جوش دنیا را نخورید و سختی ها به خودتان راه ندهید . در ادامه خداوند فرموده :
و کارنامه ها را درمیان گذارند، در آن روز موعود، کارنامه هر فردی را درمیان می گذارند ، تنها به دست خودش داده نمی شود بلکه در جایگاهی وسیع و در میان خلقی عظیم کارنامه ها عرضه خواهد شد . آن گاه مجرمان را از آن چه در آن هست هراسان بینی . مجرمان آن هایی که خطا کردند همه کارنامه هایشان را می بینند و شدیداً هراس می کنند ، می ترسند .
و گویند : ای وای بر ما این چه کارنامه ای است که هیچ کار کوچک و بزرگی وانگذاشته مگر آن که آن را برشمرده است . این وعده خدا در روی زمین بود که هر ذرّه ای از اعمال نیک و بد شما ثبت خواهد شد و در روز موعود بر شما عرضه خواهد شد . مجرمان گویند این چه جور کارنامه ای است ؟ از ریزترین و کوچکترین اعمال تا بزرگ ترین ، هیچ کدام از مد نظر پروردگار خارج نشده و همه آن جا وجود دارد . پس امروز باید فکر کنیم برای آن روز چه جمع می کنیم ؟ امروز فکر کنیم برای روزی که می خواهد همه چیز عرضه شود و ما دوست می داریم که همیشه آبرویمان نزد خلق خدا و خداوند کاملاً حفظ شود آیا در آن روز با آنچه که امروز داریم انجام می دهیم چنین اتفاقی خواهد افتاد یا نه ؟ ظالمان ، مجرمان می گویند ای وای هیچ چیزی از اعمال ما حتی آن هایی که انسان خودش فراموش کرده تمام و کمال در محضر نگاهش قرار داده می شود . و آنان کرده های خویش را آماده می یابند ، نه تنها کارنامه و مضمونش آشکار است بلکه هر عملی که انجام شده به همان شکلی که انجام شده و با همان نیّتی که در دنیا انجام شده در آن جا آماده می شود ، اعمال انسانها در آن جا همانند آدم ها حضور پیدا می کند .
و پروردگار تو به کسی ظلم نمی کند . آن چه که آن روز باعث عذاب ، هراس و دل نگرانی خواهد شد عمل خود انسان است ، خداوند برای هیچ بنده ای ظلم نکرده و نخواهد کرد حتی در روز موعود ، حتی در زمانی که کیفر گناهان او را تعیین می کند و او را به کیفر کناهانش مجازات می کند . مجازات او هم از سر عشق به بنده اش است ، چون بنده اگر مجازات گناهانش را نبیند و نپذیرد هرگز از آن دور تسلسلِ عذاب خارج نخواهد شد . از دور تسلسل نفهمیدن ، خودخواهی ها ، غرور و تمامی صفات زشتی که در دنیا با خود جمع کرده بود و با خود حمل کرد و برد خارج نخواهد شد . و کسی که از این صفات خارج نشود به طور حتم نزد پروردگارش همان گونه که روز اول بود بازنخواهد گشت . پس توبیخ و تنبیه خداوند در روز موعود و در دنیا تماماً از سر محبّت به بندگانش است .
وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَ ذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَ هُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا ﴿٥٠﴾
و آن گاه که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده کنید . قصّه خلقت آدم را بارها در جلسات گفتیم و شما عزیزان بارها نه تنها با ما مطلب را دوره کردید در کتب دیگر خواندید ، در جلسات دیگر خواندید ، در فضاهای مجازی خواندید ، در قرآن خواندید . خداوند آدم را که می آفریند بر فرشتگانی که در حال سجده بودند و همیشه تسبیح پروردگار می گفتند امر می کنند که برای آدم سجده کنید ، همه فرشتگان سجده کردند جز ابلیس که از جنیّان بود . خیلی جالب است ، کی سجده نکرد ؟ جن ، ابلیسی که از جنس جنیان بود ، در دنیا آن که سجده پروردگار نمی کند و طاعت پروردگار بجا نمی آورد از چه جنسی است ؟ به نظر شما از جنس آدم ؟ کلام قرآن است ، آن که اول بار طاعت پروردگارش را نکرد و اطاعت امر او نکرد ابلیس بود که از جنس جنیان بود و از فرمان پروردگار سر بتافت ، آیا با این حال او و ذریّه اش را به جای من اولیای خود می گیرید ؟ کلام خداست با بندگانش ، شما مگر نخواندید داستان را ، مگر از پیامبران و امامانتان نشنیدید و در کتب دینی تان با آن برخورد نکردید که شیطان متمّرد درگاه حق بود ، آیا درست است که شما شیطان و ذریّه شیطان را بعنوان اولیای خود در نظر بگیرید و از آن ها اطاعت کنید .
حال آن که آنها دشمن شمایند . زیباتر است کلام خدا اینجا در این نکته بسیار پنهان و ظریف است . خداوند نمی فرماید که چون شیطان تمّرد مرا کرد او را اولیای خود نگیرید ، می فرمایند شیطان دشمن شماست ، آیا شما دشمن خودتان را اولیای خودتان در نظر می گیرید و از آن اطاعت می کنید ؟ همه گفتگوی خداوند از سر عشق و محبت است ، تذکّرات از جنس محبت ، هشدارها از سر محبت و چقدر آدمی کور است و نابینا ، نه می بیند و نه خوب می شنود و نه خوب حس می کند . زمانی که خشم بر شما چیره می شود ابلیس در وجود شما ظاهر می شود ، آیا بجاست شمایی که نماز می خوانید و خداوند را پرستش می کنید ، شمایی که دین خدا را قبول کردید و برای اولیای خدا بطور دائم صلوات می فرستید اجازه بدهید که نماینده ابلیس بشوید ؟ خشمتان ، حسدتان ، خودخواهی ، برتری طلبی ، دشمنی ، دروغ ، همه این ها ظهور ابلیس در وجود آدمیزاد است . چطور وجود نازنینی که روح خدا در آن دمیده شده در اختیار ابلیس قرار می دهید ؟ مگر می شود چنین کاری کرد ؟ قلب ما جایگاه نفخه الهی است خودش فرموده ، چطور ممکن است این جایگاه را اختصاص بدهیم به ابلیس و عین خیال مان هم نباشد ؟ حال آن که آنها دشمن شمایند ، ستمکاران بد جانشینی گرفته اند . ستمکاران کسانی هستند که اجازه دادند ابلیس از وجودشان برای بروز و ظهور در دنیا بهره بگیرد ، در حالی که انسان خلق شد برای این که وجودش ظهور حضرت حق باشد ، و وقتی به جای حضرت حق جانشین برای او ابلیس را قرار می دهیم چه می کنیم ؟ جز ستم بر خودمان چه می کنیم ؟ جز این که ظالم هستیم بر نفسمان و می بایستی بعداً پاسخگو باشیم .
مَا أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَلَا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَ مَا كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا ﴿٥١﴾
آن ها را نه در آفرینش آسمان ها و زمین شاهد ساختم . خداوند می فرماید وقتی که زمین و آسمان ها را می آفریدم هیچ کدام از این طبقه جنیّان و متمّردان را شاهد بر ماجرا نگرفتم .
و نه در آفرینش خودشان . حتی به آفرینش خودشان هم آگاه نیستند . و این قصّه برای ما انسان ها هم حکم می کند ، وجود دارد . روزی که خدا آسمان ها و زمین را آفرید ما هیچ کدام حضور نداشتیم . از چگونگی ساخت و ساز ، آماده ساختن کاملاً بی خبر بودیم . روزی که جسم آدم ساخته شد ، روزی که بر آن دمیده شد هیچ کدام ما حضور نداشتیم و از آفرینش خودمان نیز هیچ خبری نداریم .
و من آن نیستم که گمراه کنندگان را دستیار خود گیرم . کسانی که دست به گمراهی بندگان خدا می زنند ادّعای این را دارند که از جانب خدا برگه دارند و برای هدایت مردم آمده اند . در این عصر به وضوح از این قشر دیده می شوند . و آدمی در این عصر به شدّت در تهدید موجوداتی است که دست نشانده ابلیس هستند و خودشان را دستیار خداوند معرفی می کنند . مراقب حضور این افراد در زندگی تان ، در افکارتان ، در اعمالتان ، در نیّاتتان باشید .